ТА ҮНИЙГ МЭДЭХҮҮ ?
Бидний эрүүл мэнд ба угаалгын нунтгуудын талаар
Бидний амьдралын өдөр тутмын хэвшил болсон зайлшгүй шаардлагатай хэрэглээний нэг бол угаалгын нунтаг юм.
Байгаль орчинд, хүний эрүүл мэндэд ямар нэгэн байдлаар эрсдэл хэр их дагуулах вэ? Зэрэг асуултуудад бид эрсдэлийг багасгахын тулд бид яг чухам юу хийх вэ ?
Хувцас хэрэглэл болон аяга таваг угаах ахуйн нөхцөлд болон орчны цэвэрлэгээнд өргөн хэрэглэгддэг эдгээр химийн бодисуудын талаар бид маш няхуур сайтар бодолцох болсныг сануулъя.
Профессор доктор Исмет Дөкмечи энэ сэдвийн дагуу бичсэн нийтлэлдээ юу гэж хэлсэн нь маш их анхаарал татаж байгааг онцолж байгааг хүлээн авна уу
“Үйлдвэрлэлийн технологи хөгжихийн хэрээр хүн төрөлхтний болон бусад амьд биетүүдийн амьдрах орчин болсон ус, агаар, хөрсийг төрөл бүрийн синтетик бодис, бусад хорт хаягдлаар хурдацтай бохирдуулж байгаа нь дэлхийн болон олон улсад бүс нутгийг хүн амьдрах боломжгүй болгочхоод байгаа нь санаа зовоох асуудал болж байна. Замбараагүй үйлдвэржсэн улс орнуудад хяналтгүй, замбараагүй хотжилт, хэт их хүн амын өсөлт хурдацтай нэмэгдэж байгаа зэргээс шалтгаалан хүмүүсийн нийгмийн боловсрол дутмаг байдлаас үүдэлтэй хариуцлагагүй хайхрамжгүйгээс байгалийн бохирдол ихсэх болсон нь эрүүл аж төрөх зайлшгүй шаардлагатай байгаа нь чухал асуудал болж байна.
Бид одоо л байгаль орчныг хамгаалах арга хэмжээ авахгүй бол хүмүүс өөрсдийнхөө бүтээсэн аймшигтай дүр зурагтай нүүр тулах үед сандарсандаа гарц хайж, үр дүнд нь өөрсдөдөө болон хойч үеийнхэндээ хохирлыг нь төлж барахгүй их өртэй болж байгаа нь хачирхалтай” гэж хэлсэн.
“Сүүлийн үед угаалгын нунтаг байгальд асар ихээр хор хөнөөл учруулан улмаар хүний эрүүл мэндэд үзүүлж буй хор хөнөөлийн талаар олон нийт сониучлан ярьж байна. Бидний хайхрамжгүй, хариуцлагагүй байдлаас үүдэлтэй энэхүү үйлдэл нь байгаль орчны бохирдлын асуудал бол өнөөгийн хүмүүсийн хойч үедээ үлдээх муу өв юм. Тэрээр өөрийн мэдэгдлээрээ энэ сэдвийн ач холбогдлыг үеийн үед онцолж бичиж сануулж байхыг хүсжээ.
Бидний өдөр тутмын амьдралын хэв маягт угаалгын нунтаг нэвтэрч байгаа өнөө үеийг авч үзье.
"Энэ зууны эхээр саван үйлдвэрлэхэд ашигладаг тос хомс байсан нь бусад цэвэрлэгээний бодисуудын түүхийн эдийг хайж олоход хүргэсэн. Түүхий тосноос синтетик аргаар гаргаж авсан угаалгын нунтаг үйлдвэрлэж эхэлсэн. Ялангуяа Дэлхийн 2-р дайны үед Европ, Америкт өргөн хэрэглэгдэж байсан синтетик цэвэрлэгч нь халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, цэвэрлэгээний ажилд ихээхэн дөхөм болсон. Гэвч эдгээр бодисыг хор хөнөөлийг санамсаргүй байдлаар үйлдвэрлэн тарааж, хүрээлэн буй орчинд асар хурдан тархаж 1960-аад онд АНУ зэрэг барууны зарим томоохон үйлдвэрлэгчдийн угаалгын нунтаг нь байгаль орчны бохирдолд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн нь тогтоогдож, шат дараалсан арга хэмжээ авах шаардлагатай болсон нь нийгэмд тулгамдсан асуудал болж ирлээ.
Энэ нь угаалгын нунтаг дахь цэвэрлэх шинж чанарт болон түүний бүтэц дэх гадаргуугийн идэвхтэй бодисууд нь асуудал болов. Үйлдвэрлэгчид угаалгын нунтагт эдгээр үнэтэй бодисыг ихэвчлэн бага хэмжээгээр (10-30%) хэрэглэж, оронд нь хямд бентонит, каолин, янз бүрийн давс, хүчил, силикатуудыг усанд уусдаггүй, цэвэрлэх шинж чанартай органик бус бодисуудтай хольж хэрэглэсэн нь угаалгын нунтгийн бүтэц дэх биологийн задрал (биологийн задрал) үсгэгдээгүй бодисын харьцаа нь их ба түүний хүрээлэн буй орчны бохирдол, эрүүл мэндэд учирч буй хохирлын гол үзүүлэлт болов Эдгээр бодисууд нь ус болон хөрсөөр дамжин бүрэн задардаггүйгээр гол горхиор дамжин нуур, далайд хүрч, амьд амьтад болон түүгээр хооллодог хүмүүсийн эрүүл мэндэд шууд заналхийлж байна. Сүүлийн 25 жилийн хугацаанд олон улс орон угаалгын нунтаг үйлдвэрлэлд хурдан био задралтай гадаргуу дээр үлдэхгүй нэмэлт бодисуудыг ашиглаж байна. Гадаргуугийн идэвхтэй материал шугаман алкил бензол (LAB) болон ижил төстэй бүтэцтэй угаалгын нунтаг нь ус, хөрсөнд илүү хурдан задалдаг тул угаалгын нунтаг үйлдвэрлэлд голчлон илүүд үздэг. Жишээлбэл, АНУ 1963 оноос хойш лабораторийн гаднах угаалгын нунтагт гадаргуугийн идэвхтэй бодис нэмэхийг зөвшөөрөөгүй." гэж тайлбарлаж байна.
Саяхныг хүртэл манай улсад үйлдвэрлэсэн угаалгын нунтагт ч гэсэн нэмж хэрэглэж ирсэн дедозилбензол (ДДБ) гадаргуугийн идэвхт бодис нь химийн бүтцээрээ хүчтэй цагирган бүлгүүдийг агуулсан байдаг тул бактери, ферментийн нөлөөгөөр ус, хөрсөнд уусахад маш хэцүү байдаг. байгальд аажмаар хуримтлагдаж байдаг. Энэхүү аюултай хандлагыг нэн даруй зогсоохын тулд (ДДБ) -г хориглож, оронд нь LAB ашиглах болов.
Угаалгын нунтагт агуулагдах гадаргуугийн идэвхт бодисоос гадна их хэмжээний (70-90%) агуулсан цэвэрлэх, цайруулах, зөөлрүүлэх, хөөсрүүлэх, цайруулах, ариутгах үйлчилгээтэй ихэнх нэмэлтүүд нь хоол хүнсээр болон хүний биед ороход эд эсийг цочроох шалтгаан болдог ба хүний арьсаар нэвчин сөрөг үр дагаварт хүргэдэг. Эд эсийг тасралтгүй цочрооны үр дүнд олон төрлийн хорт хавдар үүсдэг гэж зохиолд тэмдэглэсэн байдаг. Түүнчлэн уушгины гэмтэл, уушгины үрэвсэл, харшлын эмгэг , төв мэдрэлийн тогтолцоо , зүрх, бөөр, цусны судасны эмгэг, дотоод шүүрэл, дархлааны тогтолцооны эмгэг зэрэг өвчний эх үүсвэр нь үйлдвэрлэлд хэрэглэгддэг нэмэлт бодисууд, улмаар угаалгын нунтагт байгаа гол асуудал болов. Зарим газарт хэрэглэх заалтай байдаг ч бидний биед орж буй угаалгын нунтаг хэмжээ нь учруулах хор хөнөөлийн хувьд чухал асуудал юм.
АНУ-д өдөрт хүний биед ордог угаалгын нунтаг 0.3-3 мг-ийн хооронд байдаг гэж заасан байдаг ч манай улсын зарим бүс нутагт хийсэн судалгаагаар ундны усанд ч угаалгын нунтаг маш өндөр хувьтай байгаа нь судалгаагаар тогтоогдсон.
Хэдийгээр бидний биед угаалгын нунтаг өдөр бүр хэр зэрэг орж байгааг мэдэж судлах нь тодорхойгүй ч энэ нь маш өндөр түвшинд судалгааны шинжилгээний үр дүнгээр магадлан гаргаж мэдэх боломжтой байдаг. Ийм учраас манай улсад хамгийн хурдан биологийн задралтай угаалгын нунтаг хэрэглэх нь онцгой ач холбогдолтой юм.
Үүний үр дүнд соёл иргэншлийн хэрэгцээ болсон цэвэрлэгээний ажилд хэрэглэдэг угаалгын нунтаг нь зайлшгүй ашиг тустайгаас гадна байгаль орчны бохирдлоос хамгаалах, тэр дундаа өөрсдийнхөө хэрэгцээг хангах үүднээс тэдгээрийн үйлдвэрлэлд хяналт тавих шаардлагатай байна. эрүүл мэнд. Эрүүл мэндийн яамнаас эрүүл мэнд, хүрээлэн буй орчны бохирдолд хамгийн бага хор хөнөөлтэй нэгдлүүдийг тодорхойлж, угаалгын нунтаг үйлдвэрлэхийг энэ стандартаас гадуур явуулахыг хориглоно.
Түүнчлэн угаалгын нунтаг хэрэглэхийг уриалсан үйлдвэрлэгчдийн сурталчилгаа нь хүртэл хэтрүүлэг ихтэй, үнэнийг тусгаагүй байгаа нь гол асуудал хэвээр байна. Тэдгээрийн маркетингийн реклам сурталчилгаа нь хүртэл “ энэ нь супер цэвэрхэн болгоно, бүх бохирдлыг ул мөргүй арилгана" гэдэг.
Яагаад зар сурталчилгаанд байнга мөнгө төлж сар бүр шинэчлэгдэж, сайжирч байгааг та нэг бодож үзсэн үү?
Хүнсний инженер Исмаил Эрбайгийн бидэнд илгээсэн нийтлэлд:
“Үндсэн нийтлэг цэвэрлэгээний бүтээгдэхүүн бол угаалгын болон аяга таваг угаагч, шингэн саван, шампун юм. Шингэн саван нь аяга таваг угаагч бодис, шампунийн түүхий эдүүдийн харьцаа юм. Энэ нь шингэрүүлсэн саван биш юм.
Эдгээр цэвэрлэгээний бүтээгдэхүүнд агуулагдах химийн бодисууд нь бидний нүүрстөрөгчийн бүтцийг эвдэж, хүний биед орох хүчилтөрөгчийг хааснаар нөхөж баршгүй өвчин үүсгэдэг. Хэрэв та синтетик цэвэрлэгээний бүтээгдэхүүнээс хэрэглэхгүй салмаар байвал яг одоогоос больж болно.
Жишээ нь та эдгээр бүтээгдэхүүнийг хэрэглэсэн бол :
1-Угаалгын машинд: Та 8000 кг (8 тонн) усаар угаасан зүйлээ угаана.
2- Аяга таваг угаагч машинд: Та аяга тавгаа 6000 кг (6 тонн) усаар зайлж угаана.
3-Ариун цэврийн өрөөнд: Хэрэв та шампунь, биеийн гель хэрэглэсэн бол 2000 кг (2 тонн буюу 250 дунд хувин) усаар зайлж угаана. Тэгж байж таны хэрэглэл хоргүй байх болно.
Хоолойны үрэвсэл болон гүйлсэн булчирхайн үрэвсэлтэй бяцхан үрээ өсгөх эх хүн байх уу? Надад итгээрэй, үүний цаад гол шалтгаан нь аяга таваг угаагч бодис байдаг юм.
Эдгээр бүтээгдэхүүнийг хэрэглэхэд өөр нэг үр нөлөө нь хүрээлэн буй орчны бохирдол юм. Тэдэнд агуулагдах химийн бодисын гол онцлог нь байгаа газартаа хүчилтөрөгчийг үгүй хийсээр байдаг. Хүчилтөрөгчгүй бол амьдрал байхгүйтэй адил юм.
Эх сурвалж :
1. Çevre ve Deterjan.Prof.Dr.İsmet Dökmeci
2. Su-Sabun-Deterjan.İsmail Erbay
